Czym jest druk fleksograficzny?

Druk fleksograficzny to technika druku wykorzystująca elastyczne formy drukowe, płyty fleksograficzne i szybkoschnące farby rozpuszczalnikowe, wodne lub utwardzane światłem UV. Ta metoda sprawdza się zarówno w nisko jak i wysokonakładowej produkcji opakowań foliowych, kartonowych i etykiet o estetycznym i dekoracyjnym charakterze. Druk fleksograficzny jest powszechnie wybierany przez producentów żywności, kosmetyków czy farmaceutyków, którzy chętnie stosują fleksografię do znakowania swoich produktów. Uzyskane wydruki są wyraziste i trwałe, a możliwość wprowadzania zmian w kolejnych partiach produkcyjnych, wynikająca z potrzeb reklamowych, logistycznych czy legislacyjnych jest dodatkowym atutem. Nazwa „fleksografia” pochodzi od słowa flekso, oznaczającego „giętki, elastyczny” – co podkreśla wykorzystanie giętkich płyt fotopolimerowych zamiast tradycyjnych płaskich płyt offsetowych wykonanych z aluminium, czy cylindrów rotograwiurowych.

Historia

Historia fleksografii sięga początków lat pięćdziesiątych minionego wieku, kiedy wynalezione zostały pierwsze elastyczne matryce drukarskie w postaci płyty polimerowej. Z czasem technologia znacznie się rozwinęła. Dzisiejsze drukarnie fleksograficzne wykorzystują cyfrowe metody przygotowania płyt oraz nowoczesne, wysoko zaawansowane maszyny, dzięki którym można drukować skomplikowane, wielobarwne projekty w wysokiej rozdzielczości, w mocnych żywych kolorach, na wielu materiałach, zarówno w mniejszych jak i w bardzo wysokich nakładach, z dużą prędkością i powtarzalnością. W wyniku tych udoskonaleń fleksografia stała się wiodącą techniką druku na świecie.

Zasada działania i proces druku fleksograficznego

W drukarni fleksograficznej proces drukowania odbywa się poprzez przenoszenie farby cylindrem rastrowym na elastyczną formę fotopolimerową z reliefowym wzorem, zamocowaną na tulei formowej. W wyniku dociśnięcia nafarbionej matrycy do podłoża obraz przenosi się na materiał.

Cylinder rastrowy, tradycyjnie znany jako wałek aniloksowy, obecnie jest zazwyczaj wymienną tuleją pokrytą twardą ceramiką z wygrawerowaną laserem strukturą mikro-kałamarzyków przypominającą plaster miodu. Pojemność farbowa liczona jest w cm3/m2 i generalnie zawiera się w przedziale od 3,5 cm3/m2 dedykowana do odwzorowywania najmniejszych punktów, grafik o wysokiej rozdzielczości, do 25 cm3/m2 lub nawet więcej umożliwiających nakładanie grubych powłok lakierów strukturalnych. Rozdzielczość natomiast liczona w liniach na cm, czyli ilości linii kałamarzyków obok siebie w przedziale jednego centymetra, to przedział od 60 do 470 l/cm.

Płyta fotopolimerowa to bardzo nowoczesna forma (matryca) drukowa, do produkcji której wykorzystywane są najnowsze, zaawansowane technologie takie jak lasery o wysokich rozdzielczościach, naświetlanie ledowe i specjalistyczne oprogramowanie pozwalające na uzyskiwanie skomplikowanego rastrowania. Pogoń producentów za podnoszeniem jakości, możliwości odzwierciedlenia coraz mniejszych, trwalszych i oddających więcej farby punktów rastrowych przypomina tu ciągły wyścig zbrojeń.

Farby fleksograficzne podążające za powyższymi trendami, cechują się bardzo szybkim czasem schnięcia i wysoką zawartością pigmentów, pozwalającą na uzyskiwanie pożądanego wysycenia kolorów. W zależności od bardzo szerokiego wachlarza zastosowań będą cechować się odpornością na światło, ścieranie, procesy termiczne (np. sterylizacja lub mrożenie), czy wyśrubowane wymagania związane z przydatnością do produkcji opakowań do produktów spożywczych i lekarstw, poparte wymaganymi certyfikatami. Z uwagi na tę różnorodność i szerokie możliwości techniki flekso w drukarniach stosowane są farby wodne, na bazie rozpuszczalników, jedno i dwukomponentowe, utwardzane (sieciowane) światłem UV lub promieniami EB (elektron beam).
Materiały w druku fleksograficznym zadrukowywane są w arkuszach jak również z roli na rolę, tzn., że dostarczane są w formie wielokilometrowych nawojów rozwijanych w procesie druku i następnie zwijanych w zadrukowane zwoje.

Konstrukcja maszyny drukarskiej (np. z centralnym cylindrem lub zespołem cylindrów umieszczonych rzędowo) pozwala na sekwencyjne nakładanie kolejnych kolorów. Nowoczesne maszyny fleksograficzne mają do 10 zestawów drukujących, co oznacza możliwość druku nawet 10 kolorów jednocześnie, w prędkościach 200-400 m/ min, choć, w zależności od możliwości czy ograniczeń i komplikacji technicznych, można tu mówić o przedziale od 60 do 600 i więcej m/ min.
W praktyce oznacza to bardzo krótkie terminy realizacji nawet dużych partii produkcyjnych. Maszyna może w krótkim czasie zadrukować miliony docelowych opakowań, co czyni tę technologię efektywną kosztowo w szerokim spektrum nakładu.

Jak działa drukarnia fleksograficzna?

Drukarnia fleksograficzna to zorganizowane przedsiębiorstwo oferujące kompleksowe usługi: od projektowania graficznego i przygotowania plików, przez produkcję płyt polimerowych, drukowanie, laminowanie, cięcie i ewentualne zgrzewanie worków. Taka firma dysponuje zarówno działem przygotowalni (prepress) jak i bogatym parkiem maszynowym – dzięki temu klient jest obsługiwany kompleksowo. Od koncepcji wzoru po gotowe opakowanie dostarczone do swojego magazynu.
W praktyce dobry dostawca druku fleksograficznego zapewnia pełną obsługę procesu. Na początku projektowania warto korzystać z doświadczenia specjalistów – dobre drukarnie często doradzają w doborze kolorów, czcionek i układu graficznego, w celu uzyskania optymalnego efektu końcowego. Gotowy, zatwierdzony projekt graficzny trafia do działu produkcji płyt fotopolimerowych, które – przy wykorzystaniu zaawansowanych systemów obróbki cyfrowej – wypalane są laserowo i utwardzane min. światłem led. Po naklejeniu gotowych płyt na tuleje drukowe przystępuje się do druku. Jak opisano powyżej, materiał podczas przewijania przechodzi przez zestawy drukujące z kolejno po sobie następującymi kolorami, a obraz jest nanoszony warstwa po warstwie.

Maszyny w drukarni fleksograficznej to drogie, zaawansowane urządzenia, od których stanu i kondycji w dużej mierze zależeć będzie jakość druku i finalnego opakowania. Warto wybierać firmy, które inwestują w nowoczesny park maszynowy oraz utrzymują go w dobrym stanie technicznym. Dzięki temu wydruki będą estetyczne, a opakowania będą zapewniać należytą ochronę zapakowanym produktom. Nowoczesne drukarnie fleksograficzne oferują rozdzielczość druku zbliżoną do offsetu oraz szereg uszlachetnień w postaci złocenia, lakierowania matowego, laminacji, w tym laminacji strefowej i innych.

Oferta usług w drukarni fleksograficznej

• Projekt i przygotowanie plików: profesjonalna drukarnia pomaga w przygotowaniu grafiki do druku (studio DTP), dostosowując ją zarówno do możliwości jak i ograniczeń związanych z techniką druku (np. kompensując niewielkie rozciągnięcia obrazu wynikające z elastyczności płyt).
• Produkcja płyt: na podstawie przesłanych plików przygotowywane są fotopolimerowe formy drukowe – płyty z wypukłymi elementami odpowiadającymi wzorowi nadruku. Drukarnie korzystają z nowoczesnych metod cyfrowych, co pozwala szybko uzyskać wysokiej jakości matryce.
• Druk: nowoczesne maszyny fleksograficzne realizują druk do 10 kolorów w jednym przebiegu. Dzięki temu nawet bardzo skomplikowane projekty z grafiką zdjęciową i wieloma kolorami dodatkowymi w tle, czy w logotypie, wychodzą żywe, ostre i czytelne. Farby używane w fleksografii schną bardzo szybko, co pomaga kłaść kolor po kolorze z dużą prędkością.
• Laminowanie i cięcie: drukarnia oferuje różne wykończenie wydrukowanego materiału: laminację, rozcinanie, arkuszowanie, wykrawanie etykiet i zgrzewanie gotowych opakowań do późniejszego napełniania. Wartością dodaną dla klienta jest oferta od pomysłu do gotowego opakowania włącznie.

Sprzęt i technologia

Nowoczesna drukarnia fleksograficzna powinna dysponować wydajnymi maszynami drukarskimi i zaawansowanymi systemami cyfrowej kontroli kolorów czy 100% inspekcji druku. Inwestycja w dobrze utrzymane urządzenia przekłada się na pożądane efekty – estetyczne wydruki o wysokiej jakości powstają tylko przy użyciu nowoczesnych maszyn i materiałów. Warto sprawdzić, czy drukarnia dysponuje maszynami renomowanych firm.
Drukarnie fleksograficzne mogą oferować druk w szerokim zakresie formatów oraz w małych i dużych nakładach, wykorzystując farby wodorozcieńczalne, rozpuszczalnikowe i UV. Zaletą jest elastyczność – w zależności od potrzeb klienta można uzyskać np. intensywne kolory lub spełnić wymogi bezpieczeństwa w kontakcie z żywnością.

Materiały i podłoża do druku fleksograficznego

Jedną z największych zalet fleksografii jest możliwość druku na wielu różnych materiałach: od cienkiej folii aluminiowej, przez elastyczne folie z tworzywa sztucznego po grubą tekturę. Do najpopularniejszych zadrukowywanych materiałów należą:

• Folie polipropylenowe (BOPP, CPP) – używane min. do pakowania produktów spożywczych: makaronu, pieczywa, słodyczy czy artykułów biurowych i tekstyliów
• Folie polietylenowe (LDPE, HDPE, MDPE) – znajdują szerokie zastosowanie w pakowaniu wszelkiego rodzaju produktów, min. mrożonek, wody i napojów w zgrzewkach, nawozów, ziemi ogrodniczej, kory, styropianu, materiałów budowlanych, czy chemii gospodarczej.
• Folie poliestrowe (PET) i poliamidowe (BOPA) – cechujące się barierowością na tlen, w formie zadrukowanej i zlaminowanej z LDPE lub CPP świetnie sprawdzają się do pakowania żywności o krótkotrwałej przydatności do spożycia jak mięso, czy kosmetyków lub artykułów chemicznych.
• Papier i tektura – zarówno papier samoprzylepny (etykiety), jak i różne rodzaje kartonu (np. do kartonowych pudełek, kartoników farmaceutycznych).
• Materiały nietypowe: laminaty z udziałem papieru, aluminium i folii z tworzyw sztucznych – fleksografia radzi sobie nawet z nierównymi lub grubo teksturowanymi powierzchniami jak tkaniny, co otwiera dodatkowe zastosowania (np. druk na tekstyliach promocyjnych czy specjalnych opakowaniach).

Warto podkreślić, że elastyczna płyta fotopolimerowa pozwala na odwzorowanie nadruku nawet na powierzchniach nierównych z różną fakturą (np. foliach moletowanych i z recyklingu, opakowaniach ażurowych). Drukarnia fleksograficzna może dzięki temu realizować produkcję na wielu typach surowców, co czyni tę technologię wszechstronną.

Zalety druku fleksograficznego

Druk fleksograficzny cieszy się ogromną popularnością w branży opakowaniowej ze względu na szereg istotnych zalet:

• Wszechstronność materiałowa: fleksografia dzięki elastycznej formie drukowej jaką jest płyta fotopolimerowa radzi sobie z szeroką gamą podłoży: sztywnych i rozciągliwych, cienkich, grubych i nierównych. Dzięki czemu technologia ta nadaje się do druku większości rodzajów opakowań.
• Wysoka jakość druku: nowoczesny druk fleksograficzny zapewnia obraz o dużej ostrości i szerokiej gamie odwzorowania barw. Właściwości płyt polimerowych pozwalają na uzyskanie druku zarówno o wysokim nasyceniu jak i wyraźnych konturach. W efekcie etykiety i opakowania mają estetyczny, wyrazisty wygląd, co wpływa na pozytywny odbiór produktu na półce.
• Szybkość i wydajność: maszyny fleksograficzne potrafią drukować 300-400 metrów bieżących lub arkuszy na minutę, a stosowane farby dzięki swojej konstrukcji i wydajnym systemom suszącym schną niemal natychmiast, przez co produkcja nawet dużych nakładów może być wykonywana w krótkim czasie. Będzie to ważnym atutem w wyborze dla producentów, wymagających realizacji dostaw zarówno małych jak i dużych partii opakowań w krótkim czasie.
• Ekonomia przy dużych i średnich nakładach: dzięki wysokiej wydajności koszty jednostkowe wydruku są relatywnie przy dużych zamówieniach i konkurencyjne do technologii wklęsłodrukowej. Natomiast przy średnich nakładach fleksografia okazuje się jedynym ekonomicznie uzasadnionym wyborem. W połączeniu z krótkim czasem realizacji daje to doskonały stosunek jakości do ceny.
• Odporność wydruków: gotowe nadruki cechują się wysoką odpornością na ścieranie, działanie wody i innych czynników zewnętrznych, a którą można znacząco zwiększyć poprzez druk rewersowy na przezroczystej folii i laminację z drugą folią, papierem, kartonem czy aluminium, tym samym zamknięcie farb między dwoma warstwami, co przedłuża trwałość i funkcję opakowań oraz zwiększa bezpieczeństwo zapakowanego produktu w trudnych warunkach transportu czy magazynowania.

Te zalety sprawiają, że fleksografia jest jednym z najbardziej wszechstronnych, wydajnych rozwiązań dostępnych na rynku poligraficznym. Pozwala drukować na wielu materiałach i uzyskiwać szybkie rezultaty, co jest szczególnie ważne w branżach wymagających dostaw dużych partii opakowań w krótkim czasie.

Ograniczenia i wyzwania

Mimo wielu zalet, fleksografia ma też pewne ograniczenia. Należy zdawać sobie sprawę z kilku faktów:

• Detale: w druku fleksograficznym trudniej jest odwzorować bardzo drobne detale i bardzo cienkie linie (np. bardzo małe czcionki, czy elementy graficzne spotykane np. na banknotach). Przy projektach bogatych w drobne elementy należy zachować szczególną uwagę.
• Jasne kolory: wierne odwzorowanie detali i kontrastów bardzo jasnych obiektów, druk kolorów fluorescencyjnych czy płynnych przejść tonalnych od jasnych do ciemnych w kolorach specjalnych bywa trudne.
• Przygotowanie: fleksografia wymaga starannie przygotowanej formy i przemyślanego doboru. Błędy w przygotowaniu graficznym, produkcji czy montażu płyt mogą prowadzić do różnorakich problemów reprodukcyjnych, od niewielkich przesunięć w spasowaniu kolorów do komplikacji z odwzorowaniem pożądanych wartości tonalnych kolorów, ich wysycenia, niepożądanych na produkcie końcowym. Dlatego przy wdrażaniu nowych wzorów do produkcji współpraca z doświadczonym studiem DTP będzie kluczowa dla finalnego efektu.

Podsumowując, ograniczenia fleksografii dotyczą głównie bardzo małych detali i ekstremalnych wymagań kolorystycznych. W praktyce dobry dostawca druku potrafi jednak zaoferować rozwiązania pozwalające zminimalizować te problemy i spełnić większość oczekiwań klientów. Dlatego tak ważna jest współpraca klienta z drukarnią i studiem DTP

Zastosowania druku fleksograficznego

Druk fleksograficzny znajduje szerokie zastosowanie w wielu branżach, zwłaszcza tam, gdzie potrzebne są trwałe nadruki na opakowaniach produkowanych w dużych nakładach. Przykładowe obszary zastosowań to:

• Branża spożywcza: druk etykiet i opakowań foliowych na produkty spożywcze (np. woreczki do pakowania żywności, opakowania do warzyw, mięsa, pieczywa, makaronu, nabiału, koncentratów spożywczych). Fleksografia wykorzystywana jest do produkcji laminatów wielowarstwowych, cechujących się barierą na tlen, parę wodną, promienie UV, czy odpornością na obróbkę termiczną. Elastyczność płyt polimerowych czyni fleksografię praktycznie jedyną techniką umożliwiającą zarówno efektowny i efektywny druk na rękawach foliowych czy osłonkach do wędlin.
• Farmacja i kosmetyki: etykiety leków, saszetki z proszkami czy żelami, pudełka kartonowe na kosmetyki. Etykiety z nadrukiem flekso są trwałe, a stosowane farby – zgodne z normami bezpieczeństwa dla produktów medycznych i kosmetycznych.
• Chemia gospodarcza: nadruki na opakowaniach detergentów, środków czystości stosowanych w gospodarstwach domowych (butelki, pojemniki, tuby), gdzie ważna jest odporność na wilgoć i chemiczne działanie substancji.
• Opakowania przemysłowe: torebki termokurczliwe folie termokurczliwe na zgrzewki wody i napojów, folie stretch, etykiety na produkty przemysłowe, znakowanie woreczków na elektronikę czy narzędzia solidnymi, trwałymi nadrukami.
• Etykiety i naklejki: produkcja etykiet samoprzylepnych w rolkach i sztancowanych (samoprzylepne, peel-off, hologramowe itp.). Produkcja etykiet logistycznych i dekoracyjnych typu „sleeve” na butelki i słoiki. Popularność fleksografii na tym polu wynika z szybkości produkcji, realizacji częstych zmian grafiki i możliwości zadruku skomplikowanych wielokolorowych wzorów z całą gamą uszlachetnień (złocenie, tłoczenie).
• Tekstylia i gadżety reklamowe: choć nietypowe, fleksografia bywa stosowana przy znakowaniu tekstyliów (np. torby, koszulki z powtarzającym się wzorem) czy materiałów nietypowych, np. korka.

W praktyce oznacza to, że producent opakowań czy firmy z sektorów spożywczego, kosmetycznego, chemicznego czy farmaceutycznego znajdą w druku fleksograficznym ekonomiczne i elastyczne rozwiązanie. Nadruk pozostaje czytelny i odporny, co jest istotne dla wizerunku marki i bezpieczeństwa produktu.